Yintoni iCoronavirus?

IiCoronaviruses lusapho lweentsholongwane zeRNA ezibangela izifo ezinje ngengqele eqhelekileyo, iMiddle East yokuphefumla kwesifo (MERS) kunye nesifo sokuphefumla esiqatha (SARS). Ubhubhane wangoku ubangelwa yicoronavirus entsha esele ibizwa ngokuba yiSARS coronavirus 2 (SARS-CoV-2). Sisifo esosulelayo nge-SARS-CoV-2 ekhokelela kwisifo se-coronavirus se-2019 - esidla ngokubizwa COVID-19.

Ngaba isifuba sam somzimba senza ukuba kube lula ukuyibamba le Coronavirus?

Isifuba yimeko yokuphefumla echaphazela ngaphezulu kwezigidi ezingama-300 zabantu kwihlabathi jikelele. Ingenza ukuba iindlela zakho zomoya zibuthathaka, zitshise kwaye zinciphise, zivelise i-mucus egqithisileyo. Nangona kunjalo, nangona i-asthma ingenza kube nzima ukuba umntu aphefumle ngaphakathi nangaphandle, akukho bungqina bokuba abantu abane-asthma banokwenzeka ngakumbi kunabo bangenayo imeko yokubamba COVID-19. 

Ingaba kwenzeka njani COVID-19 ichaphazela abantu abane-Asthma?

Nabani na unokugula kakhulu COVID-19, nangona abanye abantu besengozini kunabanye. Ukuba une-asthma umngcipheko wakho unokuphakama ukuba uyamodareyitha isifuba okanye isifuba esingalawuleki kakuhle.

Zininzi ezinye izinto ezinxulumene nomngcipheko, ke kubalulekile ukuba uqwalasele ukuba ngaba kufanelekile na kuwe. Umzekelo ithuba lakho lokugula kakhulu lonyuka ngakumbi ukuba uneengxaki zempilo ezikhoyo (kubandakanya ezinye iimeko zokuphefumla ezinje ngecystic fibrosis, isifo esinganyangekiyo semiphunga okanye umhlaza wemiphunga). Eminye imingcipheko ibandakanya ukuba ngaphezulu kweminyaka engama-60 ubudala, ukusuka kumnyama, i-Asiya okanye ubuhlanga obuncinci (BAME), utyebe kakhulu, okanye ukhulelwe.

 Ziintoni iimpawu ze COVID-19?

The iimpawu ze COVID-19 inokubonakala emva kweentsuku ezimbini ukuya kwezili-14 emva kokuba ubekhe wanentsholongwane. Ezona mpawu ziqhelekileyo kunye neempawu zezi:

  • U bushushu obuphezulu
  • Ukukhwehlela okutsha okuqhubekayo
  • Ukukhathala
  • Ukuphulukana nokungcamla kunye / okanye nokujoja.

Ezinye iimpawu zingabandakanya:

  • Ukuphefumla kancinci okanye ubunzima bokuphefumla
  • Iintsimbi zomzimba
  • IChills
  • Umqala obuhkungu
  • Impumlo enemifinya
  • intloko ebuhlungu
  • Iintlungu zesifuba
  • I-Conjunctivitis (iliso elibomvu okanye amehlo)
  • Iimpawu ezingaqhelekanga eziqhelekileyo zibandakanya irhashalala, urhudo, isicaphucaphu kunye nokugabha.

Abanye abantu banophawu olunye okanye ezimbini kwezi mpawu. Uninzi alunazo kwaphela.

Ndingabunciphisa ubungozi bam COVID-19?

Ungawugcina umngcipheko omncinci wakho ngokwenza konke okusemandleni akho ukunqanda ukubhentsiswa yintsholongwane, nangokugcina isifuba sakho siphantsi kolawulo.

Nciphisa ukubonakaliswa kwintsholongwane

  • Landela iingcebiso zemihla ngemihla zokuhlamba izandla, thintela unxibelelwano olusondeleyo, kwaye uhlale ubuncinci iinyawo ezintandathu (malunga neemitha ezimbini okanye ubude beengalo ezimbini) kwabanye abantu
  • Hlamba izandla rhoqo ngesepha kunye namanzi ubuncinci imizuzwana engama-20, okanye sebenzisa i-sanitiser ngesandla ubuncinci i-60% yotywala
  • Kulumkele ukuhamba ngenqanawa kunye nokungahambi komoya
  • Ngexesha lokuqhambuka kwengingqi kwindawo ohlala kuyo, hlala ekhaya kangangoko unakho
  • Nxiba imaski okanye ugqume ubuso esidlangalaleni naxa uhlala nabantu ongahlali nabo. Uninzi lwabantu abane-asthma, nokuba lukhulu, banokulawula ukunxiba i-facemask okanye ukumboza ixesha elifutshane ngaphandle kokuphefumla. Iimaski azinciphisi ukuba uphefumla kangakanani ioksijini okanye zibangele ukwakhiwa kwekhabhon diokside
  • Ukuba ilungu lekhaya liyagula, zama ukubahlukanisa namanye amalungu
  • Ziphephe izihlwele
  • Sebenza ekhaya ukuba unakho
  • Musa ukwabelana nge-inhalers okanye i-spacers nabanye, kubandakanya namalungu osapho.

Cwangcisa kwangaphambili kwaye uzilungiselele

  • Yiba nesitofu sokugonya umkhuhlane
  • Qinisekisa ukuba ubuncinci unikezelo lweentsuku ezingama-30 kuwo onke amayeza akho e-asthma kunye neminye imigqaliselo kunye nezinto ezingezizo zokumisela, xa ufuna ukuhlala ekhaya ixesha elide
  • Gcina uluhlu oluhlaziyiweyo loononophelo olungxamisekileyo kunye neenkonzo ezikufutshane- beka iinombolo kwifowuni yakho kwaye ugcine uluhlu olubhalwe ngesandla kufutshane, nalo.

Isifuba sakho siphantsi kolawulo olufanelekileyo

  • Landela isiCwangciso sokuSebenza koMbefu
  • Jonga isicwangciso sokusebenza kwesifuba sakho sihlaziyiwe
  • Qhubeka uthatha amayeza akho angoku-okuthintela kunye nokunciphisa-njengoko kumiselwe ngugqirha wakho. Oko kubandakanya nayiphi na into equlathe i-steroids (inhaled okanye umlomo) 
  • Qala idayari yokuhamba okuphezulu. Ukubeka esweni ukuhamba kwakho okuphezulu rhoqo usebenzisa imitha yokuhamba okuphezulu ekhaya yeyona ndlela ilungileyo yokulandela isifo sombefu. Inokukunceda ukuba uxele umahluko phakathi kweempawu zesifuba kunye COVID-19 iimpawu
  • Sukuyeka okanye ukutshintsha amayeza ngaphandle kokuthetha nogqirha wakho kuqala
  • Kuphephe ukubangela isifuba
  • Uninzi lwethu luyakhathazeka ngokwemvelo okanye luxinezelekile ngeli xesha ukuze ufumane izinto ezikunceda ujongane noxinzelelo kunye noxinzelelo. Iimvakalelo ezinamandla zinokubangela uhlaselo lwesifuba.

Khumbula, nasiphi na isibulala-ntsholongwane sinokubangela uhlaselo lwesifo sombefu

  • Cela umntu omdala ngaphandle kwesifuba ukuba acoce kwaye abulale iintsholongwane kwinto ejikeleze indlu
  • Yiya kwelinye igumbi ngelixa kucocwa, kwaye okwexeshana emva koko
  • Sebenzisa isepha namanzi endaweni yesibulali-ntsholongwane apho unakho, umz
  • Umntu ococayo kufuneka alandele imiyalelo yemveliso ngokukhuselekileyo nangokuchanekileyo, anxibe isikhuseli kwaye angene kakuhle kwigumbi.

Yeka ukutshaya

Iintshayi zibamba ukosuleleka okuphefumlayo ngakumbi kunabantu abangatshayiyo. Ke, ukuba uyatshaya kunokwenzeka ukuba ubambe i-coronavirus kwaye ube neempawu ezimbi. Ngenxa yezi zizathu ukuba uyatshaya kubalulekile ukuba uyeke ngokukhawuleza. Kanye nokunciphisa umngcipheko kwi-coronavirus, uya kuzuza ekuphefumlweni lula ngaphakathi kweentsuku zokumisa. Funda malunga nobudlelwane phakathi I-COPD kunye nokutshaya.

Ufuna nini uncedo?

Ukuba ufumana iimpawu zesifo sombefu kathathu okanye nangaphezulu ngeveki, thetha nogqirha wakho.

Ezimbalwa COVID-19 Iimpawu ziyafana neempawu zesifo se-asthma- ngakumbi ukukhohlela kunye nokuphefumla okanye ukuqina kwesifuba. IsiCwangciso sakho sokuSebenza se-Asthma siza kukunceda ukuba uqaphele kwaye ulawule iimpawu zakho zesifuba.

Ukuhlaselwa sisifuba kungxamisekileyo. Kufuneka ungalibazisi. Landela amanyathelo kwisicwangciso sakho sokusebenza se-Asthma ukuze ufumane unyango lwakho oluqhelekileyo lwezonyango, kuquka ukuya kwisebe eliphuthumayo lesibhedlele xa ufuna.

SOURCES

CDC: 20 Nov 2020. Abantu abanesifo sombefu esimodareyithayo. Isifo sentsholongwane ye-Corona ka-2019 (COVID-19). Amaziko oLawulo noThintelo lwezifo. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/need-extra-precautions/asthma.html?CDC_AA_refVal=https%3A%2F%2Fwww.cdc.gov%2Fcoronavirus%2F2019-ncov%2Fspecific-groups%2Fasthma.html [Ifumaneka nge-26 kaNovemba 2020] 

NHS: 25 Novemba 2020. Ngubani osemngciphekweni ophezulu kwi-coronavirus? https://www.nhs.uk/conditions/coronavirus-covid-19/people-at-higher-risk/whos-at-higher-risk-from-coronavirus/ [Ifumaneka nge-26 kaNovemba 2020] 

Isifuba sase-UK: 9 Novemba 2020. Benza ntoni abantu abane-Asthma ngoku? https://www.asthma.org.uk/advice/triggers/coronavirus-covid-19/what-should-people-with-asthma-do-now/ [Ifumaneka nge-26 kaNovemba 2020] 

I-AAAAI: 24 Novemba 2020. COVID-19 NESIFO SOMBEFU SOMBEFU: SIFUNEKA SIZIZI IZIGulana. IAmerican Academy yeAllergy Asthma kunye ne-Immunology. https://www.aaaai.org/conditions-and-treatments/library/asthma-library/covid-asthma [Ifumaneka nge-26 kaNovemba 2020] 

Abasebenzi bekliniki yaseMayo: 24 Nov 2020. Isifo seCoronavirus 2019 (COVID-19) https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/coronavirus/symptoms-causes/syc-20479963 [Ifumaneka nge-27 kaNovemba 2020] 

I-GINA: Epreli 2020. Isicwangciso sehlabathi sokulawulwa kwesifuba kunye nokuthintela (uhlaziyo lwe2020). Iphepha 17: Isikhokelo sethutyana kulawulo lwesifuba ngexesha le COVID-19 ubhubhani. https://ginasthma.org/wp-content/uploads/2020/06/GINA-2020-report_20_06_04-1-wms.pdf [Ifumaneka nge-27 kaNovemba 2020] 

WHO: Meyi 2020. Isifo sombefu. Iinyani eziphambili. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/asthma#:~:text=It%20was%20estimated%20that%20more,and%20lower%2Dmiddle%20income%20countries [Ifumaneka nge-26 kaNovemba 2020] 

Impilo yoLuntu eNgilane: ngoMeyi 2020. COVID-19: Ingcebiso kubantu abatshayayo kunye nomphunga. https://www.gov.uk/government/publications/covid-19-advice-for-smokers-and-vapers/covid-19-advice-for-smokers-and-vapers [Ifumaneka nge-27 kaNovemba 2020]